Năm 2016 – năm buồn của gạo Việt

 Đóng vai trò là một mặt hàng xuất khẩu chủ lực của ngành nông nghiệp Việt Nam, nhưng năm 2016 lượng xuất khẩu gạo đã giảm mạnh gần 2 triệu tấn khiến cho năm 2016 trở thành năm đáng buồn nhất đối với xuất khẩu gạo.

Theo báo cáo mới nhất của Tổng cục Hải quan, lượng gạo xuất khẩu năm 2016 chỉ đạt 4,8 triệu tấn với kim ngạch 2,1 tỷ USD. Đây là con số không đạt mục tiêu so với kế hoạch đề ra là 5,4 triệu tấn/năm và giảm rất mạnh so với cùng kỳ năm 2015 và các năm trước đó.

Cụ thể, lượng gạo xuất khẩu năm 2016 giảm 1,8 triệu tấn so với thành tích xuất khẩu gạo năm 2015 và năm 2013 (cùng đạt mức 6,6 triệu tấn); giảm 1,5 triệu tấn so với năm 2014 (6,3 triệu tấn).

Song song với việc giảm xuất khẩu về lượng, kim ngạch xuất khẩu gạo năm 2016 cũng giảm mạnh so với cùng kỳ năm 2015 và những năm trước. Trong đó, giảm 700 triệu USD so với kim ngạch xuất khẩu gạo năm 2015 (2,8 tỷ USD); giảm 800 triệu so với năm 2014 và năm 2013 (đều đạt được 2,9 tỷ USD).

Theo Hiệp hội lương thực Việt Nam, sự suy giảm mạnh về xuất khẩu gạo cả năm nay là do xuất khẩu từ các thị trường như Trung Quốc, Philippines, Malaysia, Indonesia (là những thị trường xuất khẩu chủ lực của Việt Nam) những năm qua suy giảm nghiêm trọng cả về lượng và trị giá.

Cụ thể, lượng xuất khẩu gạo của Việt Nam năm 2015 sang Trung Quốc đạt 2,1 triệu tấn, sang Philippines đạt 1,1 triệu tấn.

Trong khi đó, lượng gạo Việt xuất khẩu sang hai thị trường trọng điểm trên năm 2016 lần lượt chỉ là 1,7 triệu tấn (với thị trường Trung Quốc) và hơn 395.000 tấn (với thị trường Philippines). Như vậy, lượng giảm lần lượt 400.000 tấn ở thị trường Trung Quốc và hơn 600.000 tấn ở thị trường Philippines.

Tại các thị trường khác như Malaysia, Indonesia, lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam cũng giảm mạnh, năm 2016 xuất khẩu gạo sang Indonesia chỉ đạt hơn 324.000 tấn, giảm hơn 60% so với lượng xuất khẩu cùng kỳ năm trước. Cũng đà giảm như vậy, xuất khẩu gạo Việt sang Malaysia cũng chỉ đạt hơn 260.000 tấn, giảm 50% so với năm trước.

Đặc biệt năm 2016 chứng kiến các đối thủ xuất khẩu gạo Việt Nam đã thay đổi chính sách, chuyển mình nhanh chóng. Cụ thể, Thái Lan đã tuyên bố xả hết kho gạo dự trữ để xuất khẩu; Ấn độ đã chiếm được nhiều hợp đồng xuất khẩu gạo với chính phủ các nước lớn như Trung Quốc, Philippines cùng nhiều nước Trung Đông và Châu Phi. Lợi thế giá gạo rẻ, chất lượng tốt của Ấn Độ tiếp tục trở thành áp lực lớn đối với các nước xuất khẩu gạo lớn như Việt Nam, Thái Lan.